Hoe schrijf je een novelle?
Hoe schrijf je een novelle?
Het schrijven van een novelle is een kunst op zich. In veel opzichten is het heel anders dan het schrijven van een roman.
In dit artikel lees je over:
Het boekenweekgeschenk 2025
Wat is een novelle
Verschillen novelle en roman
Tips voor het schrijven van een novelle
Hoe ik het heb aangepakt
Het boekenweekgeschenk 2025
De afgelopen maanden heb ik me bezig gehouden met iets wat ik nog nooit eerder gedaan had: het schrijven van een novelle. Waarom?
Misschien heb je wel gehoord over de wedstrijd rondom het boekenweekgeschenk dat in maart 2025 wordt uitgebracht? De CPNB schrijft hierover het volgende:
“De Boekenweek bestaat 90 jaar. Dat vieren we in 2025 met een bijzonder Boekenweekgeschenk. Net als vroeger mogen alle schrijvers van Nederland en Vlaanderen een novelle insturen. Een vakkundige jury beoordeelt welk verhaal het beste is. Dát wordt het Boekenweekgeschenk.
In haar 90-jarig bestaan is de Boekenweek uitgegroeid tot immaterieel cultureel erfgoed. En met de schrijfwedstrijd voor de Boekenweek van 2025 blazen we een oude traditie nieuw leven in.”
Er zijn wel wat voorwaarden om mee te kunnen doen: zo moet je in de afgelopen jaren een boek hebben uitgebracht bij een erkende uitgeverij en moet je in de periode rondom de boekenweek (12 t/m 23 maart 2025) beschikbaar zijn voor media optredens en dergelijke.
Op 31 augustus 2024, gisteren dus, was de deadline. Mijn inzending is vorige week alvast ingestuurd door mijn redacteur bij uitgeverij Spectrum. En nu begint het duimendraaien, want een negenkoppige jury onder voorzitterschap van Rik van de Westelaken gaat zich over alle inzendingen buigen. Dit duurt natuurlijk even; in november wordt de winnaar bekend gemaakt.
Van andere schrijvers die meedoen weet ik dat ze hier nogal geheimzinnig over doen. En ik zou niet lang geleden hetzelfde hebben gedaan. Want de kans dat je níet wint is natuurlijk gewoon vele malen groter dan dat je wel wint. Maar nu denk ik: ja, nou en? Het is geen schande om niet te winnen. En na al die jaren in het geheim werken aan mijn eerste roman heb ik me voorgenomen dit niet meer zo te doen. Je krijgt namelijk veel meer steun en medeleven als je mensen betrekt in de dingen die je onderneemt. Juist als het gaat om spannende dingen.
Dus: ik hoop dat je voor me wilt duimen!
Maar goed, terug naar het eigenlijke onderwerp van deze nieuwsbrief: de novelle.
Wat is een novelle?
Een novelle zit als literaire vorm qua lengte tussen een kortverhaal en een roman in. Het woord ‘novelle’ stamt af van het Italiaanse woord ‘novella’ en het werd oorspronkelijk gebruikt om korte verhalen of anekdotes mee aan te duiden. Maar inmiddels is de novelle een zelfstandig genre dat een kernachtig verhaal vertelt.
Omdat er niet veel woorden beschikbaar zijn (tussen de 15.000 en 40.000; voor het boekenweekgeschenk geldt dat het tussen de 19.000 en 21.000 woorden moet tellen), draait een novelle doorgaans om een enkel thema of een enkele gebeurtenis en is er slechts ruimte voor een beperkte karakterontwikkeling.
Dit betekent keuzes maken. En dat is nog een leuke puzzel, zo heb ik ervaren.
Lees ook: Hoeveel woorden telt een roman >
Verschillen novelle en roman
Als gezegd, zijn er overeenkomsten tussen een novelle en een roman, zoals de behoefte aan een sterke plot, goed ontwikkelde personages en thematische diepgang. Maar er zijn ook belangrijke verschillen:
Lengte en omvang: Het hiervoor genoemde verschil in woordaantal, dwingt de schrijver tot een compacte, strakkere vorm van schrijven. Elke scène, elke dialoog en beschrijving moet doelgericht zijn en bijdragen aan de voortgang van het verhaal. Er is dan ook minder ruimte voor subplots of uitgebreide wereldopbouw, wat bij een roman vaak wel aan de orde is.
Focus en diepgang: Een novelle richt zich meestal op een enkele verhaallijn, vaak met één hoofdpersonage en een (zeer) beperkt aantal bijpersonages. Dit in tegenstelling tot een roman, waar vaak meerdere verhaallijnen tegelijk worden uitgezet en meerdere belangrijke personages een rol spelen. Een novelle is gebaat bij precisie: het verhaal moet snel en effectief tot de kern komen, zonder dat de thematiek of de diepgang verloren gaat.
Structuur en opbouw: De structuur van een novelle is vaak eenvoudiger dan die van een roman. Vaak kent het verhaal een lineair verloop, zonder ingewikkelde tijdssprongen of verhaallijnen die elkaar kruisen. Maar dit wil niet zeggen dat een novelle oppervlakkig is; de eenvoud van de structuur biedt juist de mogelijkheid om de spanning en dramatiek snel op te bouwen.
Thema’s en motieven: Novelles behandelen vaak één specifiek thema of motief. Waar in een roman de ruimte bestaat om meerdere thema’s te onderzoeken, draait de novelle vaak om één centraal idee of conflict. Dit kan een moreel dilemma zijn, een specifieke gebeurtenis die het leven van een personage verandert, of een emotioneel conflict dat opgelost moet worden.
Schrijfproces: Het schrijven van een novelle kán sneller gaan dan het schrijven van een roman (maar dit hoeft helemaal niet). Het is zeker niet eenvoudiger, zo heb ik ook gemerkt. Juist de beperking in lengte vraagt om discipline en precisie. En een hoop kill your darlings. Er is immers gewoonweg geen plek voor al die darlings…
Tips voor het schrijven van een novelle
Zoals voor een roman geldt, geldt ook hier: begin met een sterk idee. Dit idee moet sterk genoeg zijn om de kern van je novelle te vormen en de plot voort te stuwen én het moet zich lenen voor de lengte van een novelle. Een heel ingewikkeld verhaalidee met meerdere plotwendingen is - hoe sterk ook - waarschijnlijk niet zo geschikt.
Zorg ook voor een sterk hoofdpersonage (of misschien twee). Dit hoeft geen krachtpatser te zijn in fysiek opzicht, maar het personage moet goed uitgewerkt zijn en het verhaal vrijwel alleen kunnen dragen.
Als gezegd is er geen ruimte voor complexe verhaallijnen of subplots. Kies dus een thema of conflict en blijf daarbij. Een novelle vereist een geconcentreerde aanpak, waarbij je jezelf als schrijver duidelijke grenzen oplegt. En concentreer je vooral op de climax. In een novelle moet het verhaal immers relatief snel worden opgebouwd richting het hoogtepunt van het verhaal.
Tot slot, misschien wel de belangrijkste tip: wees zuinig met woorden. Elk woord, elke zin moet daadwerkelijk bijdragen aan het verhaal. Dit geldt voor een roman in zekere zin ook al, maar voor een novelle des te meer. Vermijd dus overbodige beschrijvingen of uitwijdingen (hoe trots je zelf ook bent op hoe mooi je het hebt geformuleerd; kill your darlings, weet je nog?). Kortom, kies je woorden scherp en doelgericht.
Hoe ik het heb aangepakt
Ik geloof heilig in het belang van lezen als schrijver. Natuurlijk kon ik opzoeken wat de voorwaarden zijn voor een goede novelle, zoals die hierboven ook staan opgesomd. Maar dit is slechts de theorie. Het is niet hetzelfde als het voelen en daadwerkelijk inzicht hebben in hoe dit er in de praktijk uitziet.
Er was wel enige haast bij, want afgelopen februari werd pas bekend dat deze wedstrijd zou worden georganiseerd. Dus ben ik direct langs alle lokale boekenkastjes gefietst en heb op deze manier een stapeltje eerdere boekenweekgeschenken bemachtigd. Deze heb ik allemaal achter elkaar gelezen, op zoek naar overeenkomsten in opbouw, spanningsboog, plot, karakterontwikkeling, etc. En pas hierna ben ik aan de slag gegaan met het uitwerken van mijn idee.
Ik zal over de inhoud van mijn inzending niets zeggen, dit lijkt me in strijd met de opzet van deze wedstrijd. Maar ik hoop natuurlijk heel erg dat je het op termijn in gedrukte vorm zult kunnen lezen!
Lees ook: 5 tips voor een goede schrijfroutine >