How to kill your darlings
Wanneer de eerste versie van je roman af is, zit er al behoorlijk wat bloed, zweet en tranen in die pagina's tekst. Het kan dan behoorlijk pijnlijk zijn om je mooiste vondsten te moeten opgeven.
Dit is een artikel over schrappen. (De rest van deze intro heb ik geschrapt…)
Schrijven is schrappen
Kill your darlings
Kritisch kijken naar je eerste versie
Weten wat je moet schrappen
Schrijven is schrappen
Schrijven is schrappen, wordt vaak gezegd. En ja, daar zit een kern van waarheid in. Maar dan moet er natuurlijk wel eerst iets te schrappen zijn. In een interview heb ik eens gezegd: ‘Van een lege pagina kun je niet schrappen.’ Cruijffiaans, noemde een vriend mijn uitspraak, en dat beschouw ik dan maar als een compliment.
Want het is nou eenmaal waar: je zult eerst iets op papier moeten zien te krijgen. Maar til er ook weer niet te zwaar aan. Een eerste versie is geen eindproduct. Het is een startpunt. Vanaf hier begint het herschrijven, én het schrappen.
Maar wat moet je dan precies schrappen? En wat doe je als jouw mooiste stukje proza - in alle eerlijkheid - niet in je roman thuishoort?
Kill your darlings
De uitdrukking kill your darlings wordt vaak toegeschreven aan schrijver William Faulkner. Heel simpel gezegd, betekent het dat je afscheid moet nemen van die stukken tekst, personages, scènes en/of ideeën die het verhaal als geheel niet dienen.
Het is dus precies zo simpel als het lijkt: als jouw favoriete stukje - jouw darling - geen doel dient, weg ermee. En tegelijk is het best wel ingewikkeld.
Want zoals het voor veel ouders moeilijk is om kritisch te kijken naar hun eigen kind, behalve de mooie eigenschappen ook de onhebbelijkheden van hun kroost te zien, is het voor een schrijver bijzonder lastig om objectief en meedogenloos te zijn als op het de eigen schrijfsels aankomt.
Een voorbeeld uit mijn eigen praktijk. In mijn roman Wees niet bang woonde er een Japanse vrouw op een berg in Italië. Zij heette Mariko, was getrouwd met een Italiaanse hoteleigenaar en raakte bevriend met hoofdpersonage Chiara. En, al schrijvende, ook een beetje met mij. Mijn redacteur was geen vrienden met Mariko en was ook niet van plan dat te worden. Aan mij de keuze: óf Mariko moest daadwerkelijk een functie krijgen in het verhaal (alleen het zijn van een vriendin was in dit geval, moest ik toegeven, inderdaad niet voldoende), óf ze moest eruit.
En ja, dat was uiteindelijk het lot van Mariko: de roman ging zonder haar verder. En het was mijn eerste ervaring met een échte darling. (Maar stiekem woont Mariko nog altijd in mijn computer, waar ze wacht op een volgende roman of verhaal waarin er wel een plekje voor haar zal zijn).
Kritisch kijken naar je eerste versie
In elke eerste versie zijn er overbodige stukken tekst, woorden die niets toevoegen en scènes die ooit belangrijk leken, maar dat inmiddels niet meer zijn. En soms dus ook: personages die geen werkelijke rol spelen. Door hier heel kritisch naar te kijken (en hier eventueel hulp bij te vragen), kun je het verhaal verfijnen, het tempo aanpassen, details toevoegen, vooruitwijzingen opnemen, kortom: je roman tot een geheel maken. Dit proces wordt herschrijven genoemd.
Dingen die je je altijd moet afvragen bij beschouwing van een eerste versie:
Keep reading with a 7-day free trial
Subscribe to Schrijfplaats to keep reading this post and get 7 days of free access to the full post archives.