Zo kies je de perfecte titel voor je boek
Hoe zorg je dat jouw titel pakkend, relevant en doeltreffend is?
Ken je dat? Je loopt door een boekwinkel en sommige boeken lijken om je aandacht te schrééuwen, je kunt het niet laten om ze tenminste even op te pakken en de tekst op de achterkant te lezen. Ondertussen loop je een heleboel andere boeken straal voorbij.
Het is een combinatie van aansprekende omslag én pakkende/ mooie/ interessante titel die maakt dat je soms ineens een boek in je handen hebt waarvan je nog nooit gehoord had. Met andere woorden, het kiezen van de juiste titel is belangrijk.
Wat maakt een titel goed?
Wie bepaalt de titel: schrijver of uitgever?
Hoe bedenk je een titel voor je boek?
Wat maakt een titel goed?
Het kiezen van een goede titel is een kunst op zich. In ieder geval moet deze voldoen aan een aantal criteria:
Aantrekkingskracht: Een titel moet opvallen, nieuwsgierigheid opwekken. Zeker in deze tijd waarin er ongelooflijk veel boeken gemaakt worden, is het zaak direct de aandacht te pakken van potentiële lezers. Korte, krachtige titels zijn vaak effectiever dan lange zinnen. (Maar natuurlijk zijn er ook uitzonderingen.)
Relevantie: De titel moet een belofte doen over de inhoud van het boek. Hij moet passen bij het verhaal en ook bij het soort verhaal (het genre). Voor romans geldt dat de titel alvast iets kan zeggen over het hoofdpersonage, het thema of de sfeer van het verhaal. En als het goed is, maakt de titel al duidelijk in welk genre het boek thuishoort. Bij non-fictie geldt dat uit de titel moet blijken waar het boek over gaat. Wees vooral kritisch. Hoeveel goede titels ik al níet heb gekozen, omdat ze lezers op het verkeerde been zouden kunnen zetten. Echt, er zijn soms een hoop darlings te killen om deze reden. Je wilt namelijk niet dat iemand jouw boek oppakt met de gedachte dat het om een thriller gaat, of een romantische komedie, terwijl je een psychologisch drama hebt geschreven.
Emotie opwekken: Een goede titel wekt direct een gevoel op. Dit kan door iets te suggereren, een vraag op te werpen of een mysterie te introduceren.
Herkenbaarheid en originaliteit: Een titel moet, zoals gezegd, uniek of bijzonder genoeg zijn om op te vallen, maar ook eenvoudig te onthouden en uit te spreken. Het is, kortom, een dun koord dat je moet bewandelen tussen herkenbaarheid en clichématigheid.
Doelgroepgericht: Vraag je af wie de doelgroep is voor jouw boek. Wat spreekt deze doelgroep aan en wat juist niet? Zorg dat je een titel kiest die past bij de doelgroep.
Wie bepaalt de titel: schrijver of uitgever?
In de Nederlandse boekenwereld is de keuze voor de titel meestal een samenwerking tussen schrijver en uitgever.
De schrijver heeft vaak al een (werk)titel in gedachten, zij kent het verhaal namelijk door en door en heeft iets passends bedacht. De uitgever heeft doorgaans meer inzicht in de markt, trends en de verkoopbaarheid van titels en zal dan ook voorstellen om de titel te wijzigen als deze commercieel of marketingtechnisch niet sterk genoeg is.
De uiteindelijke titel wordt meestal in overleg bepaald, waarbij kan worden gezegd dat de schrijver een grote stem heeft maar de uitgever het laatste woord heeft als het gaat om commerciële haalbaarheid.
Voor non-fictie geldt nog een andere component en dat is dat de titel vaak (ook) is afgestemd op SEO (zoekmachineoptimalisatie, kortweg: vindbaarheid op Google) en verkoopbare termen. Dit is iets waar een uitgever meestal meer expertise in heeft. Vertrouw hierop, ook als dit betekent dat je afscheid moet nemen van jouw favoriete vondst. Liever een iets minder ‘mooie’ titel met een goed verkoopeffect, dan een prachtig boek met een (volgens jou) geweldige titel, die wat verkoop betreft matig presteert.
Bij romans zijn commerciële factoren, zoals vindbaarheid op Google, natuurlijk ook van belang, maar daar weegt de artistieke afweging (welke titel is ‘mooier’?) doorgaans een grotere rol.
Hoe bedenk je een titel voor je boek?
Bij het schrijven van mijn eerste roman heb ik hier heel wat tijd aan besteed en de titel regelmatig aangepast. Naarmate het verhaal zich ontwikkelde, bleek mijn titelidee namelijk telkens niet meer passend. En toen ik eenmaal een uitgever had gevonden, besloten wij - in goed overleg - opnieuw tot een geheel andere titel.
Sindsdien heb ik het niet meer op deze manier gedaan. Nog steeds vind ik het leuk om aan het begin van een nieuw project een titel te bedenken, maar ik zie het nu als een werktitel en verander hem niet meer totdat het moment daar is dat mijn boek moet worden gepresenteerd aan de boekhandelaren. Dit is het eerste moment dat er een omslag bekend wordt gemaakt in de zogenaamde aanbiedingsfolder en ja, dan moet daar een titel op prijken die blijft.
Maar wanneer het eenmaal zo ver is, hoe pak je het dan aan?
Het is altijd een goed idee om te beginnen met een brainstorm. Maak een lijst van sleutelwoorden, thema’s, metaforen en zinnen die passen bij je boek. Combineer ze nu op onverwachte manieren en/of associeer hierop door. Je kunt dit samen met iemand anders doen, maar dit deel doe ik persoonlijk liever alleen.
Je kunt overwegen om subtiel te verwijzen naar een gedicht, lied of gezegde dat verband houdt met jouw verhaal. Dit kan de titel extra gelaagdheid geven. Hetzelfde geldt voor het gebruik van woorden die meerdere betekenissen hebben.
Bekijk vooral ook de titels binnen jouw genre en ervaar zelf wat wel en niet werkt. Welke spreken jou direct aan en welke helemaal niet? Mogelijk is er een verband te ontdekken, zijn deze bijvoorbeeld allemaal kort - misschien maar één woord - of juist wat langer, benoemen ze een gevoel, of wordt er een woord gebruikt dat je niet kent (en dat misschien niet eens officieel bestaat) waardoor je nieuwsgierig raakt.
Maar let wel op dat je je titel niet te veel laat lijken op die van andere boeken. Helemaal te vermijden is dit niet, er wordt immers zoveel gepubliceerd, maar je wilt in ieder geval niet dat je boektitel lijkt op die van een recent boek in hetzelfde genre.
Zo heb ik lang gedacht dat mijn debuut, over een moeder die haar dochter opzettelijk ziek maakt, Moederziel zou gaan heten. En ik vind dit nog steeds een passende titel. Maar een korte zoektocht op Google leerde mij dat er al heel wat boeken bestaan met deze titel of met dit woord in de titel. Uiteindelijk koos ik daarom voor Het leven noemen, een titel waar ik nog steeds heel erg tevreden over ben. Er is (bij mijn weten) geen ander boek dat zo heet en het maakt nieuwsgierig naar waar de roman over gaat.
Heb je een titel of een aantal opties gekozen? Vraag dan feedback aan vrienden, collega-schrijvers, een redacteur of potentiële lezers. Hun reactie kan je helpen om te zien hoe goed je titel aansluit (of juist niet) bij de verwachtingen die hij wekt.