Het geheime wapen van een schrijver: een notitieboekje

Komt er wel eens een idee in jou op, voor een verhaal, een wending, een personage, of gewoon een enkele zin, waarvan jij zeker weet dat het zó geniaal is, dat je het hoe dan ook gaat onthouden? Om vervolgens te moeten concluderen dat je het volledig kwijt bent?

Ideeën kunnen nou eenmaal op de meest onverwachte momenten opduiken. Tijdens een treinreis, een wandeling in het park, of midden in de nacht. En net zo plotseling als ze verschijnen, kunnen ze ook weer verdwijnen. Het is daarom handig om altijd een notitieboekje in de buurt te hebben, zodat je niets waardevols verliest. Een vangnet voor je geest.

Natuurlijk kom je er regelmatig achteraf achter dat het helemaal niet zo geniaal was. Of zelfs volledig onbruikbaar. Prut. Maar het zijn juist die ideeën die je ontglipt zijn, waarvan je achteraf zeker denkt te weten dat het parels waren. En dit kan behoorlijk demotiverend werken.

Voordelen van een notitieboekje

Je kunt in voorkomend geval natuurlijk ook de notities-app op je telefoon gebruiken, of de dictafoon-app, als je even niet in staat bent om te schrijven. Maar de meerwaarde van een notitieboekje (of een schrift) is dat het, veel meer dan een mobiele telefoon, dienst kan doen als een verlengstuk van de geest, een plek waar gedachten, ideeën, en schetsen veilig worden bewaard en verder kunnen worden uitgewerkt. De fysieke handeling van schrijven op papier kan de creatieve stroom aanwakkeren. Waardoor wat begon als het neerkrabbelen van een simpel ideetje kan uitmonden in het schrijven van een hele alinea.

Een notitieboekje biedt daarnaast een overzichtelijke manier om je gedachten en ideeën te organiseren. Door terug te bladeren, kun je patronen en ontwikkelingen in je denken herkennen, wat waardevol kan zijn voor het schrijven van een langer verhaal of het opmerken van thema's die in je werk naar voren komen.

En heel handig: in elke roman heb je ‘opvulling’ nodig. Een omschrijving van de omgeving of een interactie tussen personen die je kunt inzetten om de lezer even adempauze te geven in het verhaal. Vanachter je computer kan het lastig zijn om dit te bedenken. Dus zit je op een druk terras, of op een bankje in het bos en heb je even niets te doen? Pak dan niet je telefoon maar je notitieboekje en schrijf op wat je ziet (en hoort en ruikt en proeft). Dit kan later zeker van pas komen!

Kenmerken van een goed notitieboekje

Notitieboekjes zijn zo ongeveer overal te verkrijgen, zelfs bij de supermarkt en bij sommige tankstations. En op het eerste gezicht lijkt het weinig uit te maken welke je koopt. Maar de kwaliteit en kenmerken ervan kunnen wel degelijk een groot verschil maken in hoe nuttig en aangenaam het is om te gebruiken. Hier zijn enkele belangrijke kenmerken om op te letten bij de aanschaf van een nieuw boekje:

1. Papierkwaliteit: Hoogwaardig papier dat niet doordrukt of doorschijnt is wel zo fijn. Het moet stevig genoeg zijn om zowel met pen als potlood te kunnen schrijven zonder dat de inkt doordrukt naar de andere kant.

2. Formaat: Het formaat moet draagbaar zijn maar ook groot genoeg om comfortabel op te kunnen schrijven. Populaire formaten zijn A5 of pocketformaat.

3. Duurzaamheid: Een stevig omslag en een goede binding zorgen ervoor dat het notitieboekje bestand is tegen dagelijks gebruik en vervoer. Niets zo irritant als een boekje dat gedurende jouw schrijfproject evolueert tot een stapeltje gekreukeld papier met een omslag dat van ellende uit elkaar valt.

4. Gebruiksgemak: Een (elastische) sluiting, een lint als bladwijzer, en een ingebouwd vakje voor losse papiertjes verhogen het gebruiksgemak aanzienlijk. En, als dit voor jou belangrijk is of als je je huisgenoten niet helemaal vertrouwt, een slotje.

5. Niet té mooi: Sommige notitieboekjes zijn zo mooi (en/of duur) dat je er nauwelijks in durft te schrijven. Dan kan het namelijk voelen alsof alles wat je erin schrijft, gelijk goed moet zijn. Zo’n mooi boekje waardig. Dit kan je ervan weerhouden losse gedachten of zomaar een aansprekend woord neer te pennen. Niet handig, want dit soort flodders kunnen achteraf juist de mooiste ingevingen blijken te zijn.

Het beste notitieboekje

Onder de vele opties die er zijn, staat Moleskine bekend als een van de beste voor schrijvers en kunstenaars. Dit merk is zeker niet goedkoop. En hoewel het een lange geschiedenis kent en geliefd was bij legendarische artiesten en schrijvers zoals Ernest Hemingway en Vincent van Gogh, rechtvaardigt dit gegeven op zichzelf natuurlijk niet de prijs die ervoor gevraagd wordt.

Maar het hoogwaardig zuurvrij papier waarvan deze notitieboekjes gemaakt zijn, is ideaal voor schrijven met potlood en verschillende soorten inkt. De stevige omslag (zowel hard- als softcover) en naadloze binding zorgen ervoor dat het notitieboekje lang meegaat, zelfs bij intensief gebruik.

Ze hebben een elastische band om het boekje gesloten te houden, een lint om je pagina te markeren, en een vakje aan de achterkant voor losse notities of kaartjes. En of je nu de voorkeur geeft aan gelinieerd, geruit, blanco, of gestippeld papier, het bestaat allemaal. (Weet je niet wat je voorkeur heeft? Probeer het eens uit!) Ook zijn er verschillende formaten beschikbaar, van pocketformaat tot A4.

Hoe ik mijn notitieboekjes gebruik

Na het bovenstaande is het vast geen verrassing meer dat ik vrijwel altijd gebruik maak van Moleskine notitieboekjes. Voor elke nieuwe roman die ik ga schrijven, koop ik zo’n boekje, in de kleur die op dat moment lijkt te passen bij het verhaal dat ik in mijn hoofd heb. Ik gebruik altijd een gelinieerde hardcover in het formaat Large (13 x 21 cm), omdat dit genoeg ruimte biedt om, als ik een vlaag van inspiratie heb, hele hoofdstukken in neer te pennen, maar ook klein genoeg is om gemakkelijk mee te nemen.

Ik gebruik de pagina’s intuïtief: de ene dag schrijf ik er delen van de roman in, de andere dag gebruik ik het boekje om een tijdlijn te schetsen, een personagedossier op te bouwen of het aantal woorden dat ik heb geschreven te noteren. Of om een plan te bedenken, als ik op een onderdeel ben vastgelopen.

Het vakje achterin gebruik ik voor krantenknipsels, plaatjes en dergelijke die ik tijdens het schrijven tegenkom en waarvan ik vermoed dat ik daar in een later stadium iets mee wil.

Tijdens het schrijven van een roman is mijn notitieboekje een plek om vrij te kliederen en freewriten én een naslagwerk ineen. Wanneer de roman af is, vind ik het leuk om nog eens door het boekje te bladeren, omdat het als het ware de ontstaansgeschiedenis ervan navertelt.

En nee, ik heb geen aandelen in Moleskine, ik ben gewoon fan… ;)