De kunst van het korte verhaal: alles wat je moet weten
Je hebt nog t/m 31 december om een verhaal in te zenden voor de Schrijfplaats schrijfwedstrijd!
De eerste inzendingen voor de Schrijfplaats Schrijfwedstrijd druppelen al binnen. En wat een diversiteit aan verhalen, wat een fantasie, wat een vertelplezier!
Tot aan de deadline van 31 december volgen er vast nog veel meer. Van schrijvers die er nog even iets langer over willen nadenken. Nog iets langer willen schrijven, schrappen en schaven. Logisch: een goed kort verhaal schrijven is helemaal nog niet zo makkelijk!
Ik vertel je graag meer over de kunst van het schrijven van een goed kort verhaal.
Een verhaal in miniatuur
Wat maakt een kort verhaal eigenlijk een kort verhaal? Het antwoord zit in de woorden ‘kort’ én ‘verhaal’. Want dat laatste is cruciaal: het moet wél een volledig verhaal zijn, alleen dan in geconcentreerde vorm.
Bij dit genre draait alles om beknoptheid en zeggingskracht. Elke zin telt. Je kunt je niet veroorloven om paginalange beschrijvingen neer te pennen of rustig de tijd te nemen voor karakterontwikkeling.
Een sterk kort verhaal komt direct tot leven, heeft een heldere structuur en personages die met een paar rake streken worden neergezet.
Waarschijnlijk ken je het beroemdste voorbeeld wel, het kortste verhaal ooit, dat aan Ernest Hemingway wordt toegeschreven: ‘For sale: baby shoes, never worn.’
In slechts een paar woorden wordt een compleet drama verteld.
Tips voor een geslaagd kort verhaal
Focus op één centraal thema: Bij een kort verhaal kun je het je niet permitteren om in allerlei richtingen te gaan dwalen. Je hebt simpelweg de ruimte niet. Houd dus vast aan je rode draad.
Het thema van de schrijfwedstrijd is ‘geschiedenis’. Wat komt er direct in je op? Je kunt denken aan iets dat zich in jouw eigen verleden heeft afgespeeld, je kunt een oud verhaal (zoals een sprookje) in een nieuw jasje steken, de mogelijkheden zijn zo’n beetje eindeloos. Maar: als je jouw invalshoek eenmaal gekozen hebt, blijf daar dan bij.
Een openingszin die pakt: Die eerste zin is goud waard. Hij moet de lezer bij de kladden grijpen en vasthouden. Dat geldt voor elk verhaal, maar bij een kort verhaal des te meer. Maak hem intrigerend, verrassend, of laat je hoofdpersoon iets denken dat nieuwsgierig maakt. Kort is prima, het hoeft geen ellenlange constructie te zijn.
Neem de opening van Vincent Kortmanns roman Vlees en bloed: ‘Op mijn twaalfde rook ik voor het eerst de dood.’ Simpel, direct, en natuurlijk wil je meer weten. (Maar schiet niet in de stress als je niet direct de perfecte openingszin kunt bedenken. Want wie zegt dat je de openingszin als eerste moet schrijven?)
Personages die overtuigen: Ja, je hebt weinig woorden, maar nee, dat betekent niet dat je personages onuitgewerkt mogen blijven. Ze moeten nog steeds echt aanvoelen. Geef ze een eigenschap of verlangen dat meteen duidelijk is. Een korte dialoog, een actie, een gedachte. Daarmee kun je verrassend veel zeggen. Beperk je tot één of twee personages. Meer past er simpelweg niet in 600 woorden, niet als je ze ook echt wilt neerzetten.
Spanning van begin tot eind: In een roman bouw je de spanning geleidelijk op. Bij een kort verhaal moet die er meteen zijn. En niet alleen dat, de spanning moet snel opgevoerd worden naar een climax die idealiter verrast. Elke scène, elke dialoog, elk detail moet die opbouw voeden.
Let op: ‘spanning’ betekent niet automatisch actie of gevaar. Het kan ook subtiel: je personage wil iets bereiken, en de onzekerheid over de uitkomst creëert de spanning.
Een slot dat bijblijft: Of je nu kiest voor een verrassende wending, een open einde of een emotioneel moment dat raakt, zorg dat je lezer iets heeft om mee te nemen. Iets dat nazindert. Stof tot nadenken.
Aan de slag!
Oké, dit voelt allemaal misschien als een beetje veel dat allemaal maar ‘moet’. Vertrouw vooral op je intuïtie. Als je bent opgegroeid met verhalen (en wie is dat niet, of het nu om sprookjes, boeken of films gaat?) voel je als vanzelf al wel aan wat werkt in een verhaal.
De kans is dus best groot dat als je met een sterk idee gewoon begint te schrijven, er vanzelf een verhaal ontstaat dat deze elementen bevat. En zo niet? Dan herschrijf je. Of je besluit bewust dat jouw verhaal juist afwijkt van ‘hoe het hoort’. Dat mag natuurlijk ook.
Jouw verhaal is tenslotte van jou!
Voor als je aan de slag gaat, nog wat concrete aanwijzingen:
Wees zuinig met je woorden. Kies ze bewust en schrap meedogenloos wat niet nodig is. Elke zin moet ertoe doen.
Laat details voor je werken. Een klein, concreet detail of een metafoor kan je verhaal versterken.
Herschrijf, herschrijf, herschrijf. Je eerste versie is vrijwel nooit je beste versie. Lees je verhaal hardop, dan hoor je het ritme. Schrap zinnen, schrap je lievelingspassages als ze niet bijdragen aan het geheel, en vraag feedback als je dat aandurft. Bij een kort verhaal telt werkelijk elk woord.
Raak de lezer. Dit vereist soms (of misschien zelfs vaak) dat jij jezelf kwetsbaar opstelt. Denk je ‘o nee, dit durf ik niet op te schrijven…’, dan is de kans groot dat je juist op het goede spoor zit. Gevoelens en ervaringen zijn universeler dan je denkt.
Leer van de meesters. Sanneke van Hassel is dé Nederlandse stem op het gebied van korte verhalen. Ze schreef zes verhalenbundels en won onder meer de BNG Nieuwe Literatuurprijs en de Anna Blamanprijs. Wil je je echt verdiepen in dit genre? Haar werk is een ideale plek om te beginnen.
Wat waren de spelregels ook alweer?
Je vindt alle informatie over de Schrijfplaats Schrijfwedstrijd 2025, inclusief de spelregels, hier >